Dlaczego badania ankietowe warto uzupełnić o dodatkowe badania jakościowe?

W dzisiejszych czasach badania ankietowe są jednym z najpopularniejszych narzędzi wykorzystywanych w różnych dziedzinach, od marketingu po badania naukowe. Ich główną zaletą jest możliwość zbierania danych od dużej liczby respondentów w relatywnie krótkim czasie. Jednak same badania ankietowe mogą, w pewnych sytuacjach, nie wystarczyć do pełnego zrozumienia badanej rzeczywistości. Uzupełnienie ich wówczas o badania jakościowe, takie jak indywidualne wywiady pogłębione (IDI) czy zogniskowane wywiady grupowe (FGI), może dostarczyć znacznie głębszych i bardziej kompleksowych wniosków. Poniżej przedstawiamy, dlaczego warto zastosować podejście badawcze, które łączy ilościowe i jakościowe techniki zbierania danych.

1. Głębsze zrozumienie motywacji i postaw

Badania ankietowe dostarczają danych ilościowych, które pozwalają na identyfikację trendów, zależności i ogólnych wzorców zachowań. Jednak same liczby często nie oddają pełni kontekstu, w którym funkcjonują respondenci. Dzięki badaniom jakościowym, takim jak IDI czy FGI, można zgłębić motywacje, które stoją za określonymi odpowiedziami. Rozmowy z respondentami pozwalają na odkrycie, dlaczego dana grupa osób myśli w określony sposób lub dlaczego preferuje konkretne rozwiązania. Pozwala to na lepsze zrozumienie mechanizmów, które wpływają na ich decyzje.

2.  Odkrycie nowych wątków i tematów

Jednym z ograniczeń badań ankietowych jest to, iż respondenci wypełniając kwestionariusz zazwyczaj mogą wybrać jedną lub kilka odpowiedzi, spośród tych zaproponowanych im w kafeterii przypisanej do danego pytania. Tymczasem respondenci mogą mieć inne, nieujęte w ankiecie, punkty widzenia lub doświadczenia, które mogą być kluczowe dla zrozumienia badanego problemu. Badania jakościowe, dzięki swojej elastyczności, pozwalają na eksplorację tematów, które nie zostały przewidziane w pierwotnym badaniu. Dzięki temu mogą odkryć nowe, nieoczekiwane kwestie, które mogą mieć znaczący wpływ na wyniki badania.

3. Śledzenie reakcji niewerbalnych respondentów

Jednym z kluczowych atutów badań jakościowych, takich jak IDI czy FGI, jest możliwość obserwowania reakcji niewerbalnych respondentów. Mimika, gesty, ton głosu czy mowa ciała mogą dostarczyć cennych informacji, które umykają w badaniach ankietowych. Na przykład, respondent może werbalnie wyrażać aprobatę dla jakiegoś rozwiązania, ale jego mowa ciała może sugerować niepewność lub wahanie. Tego rodzaju subtelne sygnały mogą być kluczowe dla pełniejszego zrozumienia prawdziwych opinii i postaw badanych osób.

4. Zwiększenie trafności i wiarygodności badań

Włączenie badań jakościowych do procesu badawczego pozwala na walidację wyników uzyskanych w badaniach ankietowych. Jeśli pewne zjawisko zostało zauważone w badaniu ankietowym, pogłębienie tego tematu w IDI lub FGI może potwierdzić lub zakwestionować wcześniejsze wnioski. Zwiększa to wiarygodność badań, ponieważ daje pewność, że wyniki są nie tylko statystycznie istotne, ale również zgodne z rzeczywistymi doświadczeniami respondentów.

5. Lepsze zrozumienie kontekstu społeczno-kulturowego

Badania jakościowe pozwalają na dogłębne poznanie kontekstu, w którym funkcjonują badani. W trakcie wywiadów można zgłębić aspekty kulturowe, społeczne czy psychologiczne, które wpływają na odpowiedzi respondentów. Na przykład, różnice w odpowiedziach między grupami wiekowymi mogą wynikać z różnych doświadczeń życiowych lub odmiennych wartości kulturowych, które trudno jest uchwycić w badaniu ankietowym. Zrozumienie tych kontekstów pozwala na dokładniejszą interpretację wyników badania.

6. Wzbogacenie danych ilościowych o „miękkie” informacje

W badaniach społecznych czy marketingowych często istotne są nie tylko twarde dane, ale także subtelne informacje dotyczące emocji, postaw i nastrojów badanych osób. Wywiady pogłębione i grupowe pozwalają na uzyskanie tych „miękkich” danych, które mogą być kluczowe dla zrozumienia pełnego obrazu badanego zjawiska. Dzięki nim można dowiedzieć się, jakie uczucia towarzyszą określonym wyborom, jakie obawy lub nadzieje mają respondenci, a także jakie są ich prawdziwe priorytety.

Podsumowanie

Badania ankietowe, choć niezwykle cenne, mają swoje ograniczenia, które mogą prowadzić do uproszczonego obrazu rzeczywistości. Uzupełnienie ich o badania jakościowe, takie jak indywidualne wywiady pogłębione (IDI) i\lub zogniskowane wywiady grupowe (FGI), pozwala na uzyskanie pełniejszego, bardziej zniuansowanego obrazu badanej rzeczywistości. Dzięki temu możliwe jest głębsze zrozumienie motywacji i postaw respondentów, odkrycie nowych wątków, monitorowanie reakcji niewerbalnych oraz lepsze zrozumienie kontekstu społeczno-kulturowego. Kombinacja metod ilościowych i jakościowych zwiększa trafność i wiarygodność wyników, co przekłada się na bardziej efektywne i trafne strategie działania.