Jak długi powinien być wywiad w badaniach ankietowych?

W badaniach ankietowych zasadniczą część procesu badawczego stanowi etap przygotowania kwestionariusza ankiety. W niniejszym tekście udzielimy kilku wskazówek dotyczących budowy kwestionariusza, szczególnie skupiając się na efektywnym czasie wywiadu.

Liczba pytań w kwestionariuszu 

Wielkość ankiety powinna być adekwatna do charakterystyki badanej grupy, a liczba pytań powinna wynikać z kontekstu badania. Starajmy się ograniczyć liczbę pytań do niezbędnego minimum, które pozwoli uzyskać odpowiedzi na problemy badawcze będące przedmiotem badania. W badaniach niektórych grup respondentów nie zaleca się również realizacji wywiadów czasochłonnych – dobrym przykładem może być badanie ilościowe realizowane wśród lekarzy. 

Na czas realizacji wywiadu wpływ ma technika prowadzenia wywiadu. Z reguły więcej czasu wymagają techniki polegające na interakcji ankietera z respondentem – np. wywiady telefoniczne lub osobiste – gdzie konieczne jest wyraźne przeczytanie treści pytania i kafeterii możliwych odpowiedzi. Skutek jest taki, w ramach klasycznego wywiadu telefonicznego zmieścić można na ogół mniej pytań, niż w przypadku ankiet internetowych do samodzielnego wypełnienia.

Kluczowe znaczenie ma jednak typ pytań. Przygotowując badanie nie należy zanadto przywiązywać się do efektywnej liczby pytań, które może zawierać kwestionariusz. W ankiecie mogą pojawiać się bardzo proste pytania, ale również pytania macierzowe wymagające namysłu i czasochłonne. W związku z tym właściwsza miarą wielkości kwestionariusza jest szacowany czas wywiadu.

Przykładowe rodzaje pytań 

W ankiecie mogą pojawić się różne rodzaje pytań, które bezpośrednio wpływają na czas, jaki respondenci muszą poświęcić na udział w badaniu. Jednym z najpowszechniejszych rodzajów pytań jest pytanie jednokrotnego wyboru. To pytania, w których osoba badana może udzielić tylko jednej odpowiedzi. Często zawierają ściśle określone warianty odpowiedzi lub krótkie kafeterie.

Innym rodzajem pytań są pytania wielokrotnego wyboru. Pozwalają one na udzielenie kilku odpowiedzi na jedno pytanie. Na przykład, pytanie o wybór marek produktów, z których korzysta badany. 

Kolejnym podstawowym typem są pytania ze skalą odpowiedzi, np. popularną skalą Likerta. Standardowa pięciostopniowa skala, może ulegać modyfikacjom, np. do postaci skali sześcio-, siedmio- lub dziesięciostopniowej.

Jednak najwięcej czasu i uwagi trzeba poświęcić pytaniom otwartym. Pytania te pozwalają na swobodne wyrażenie myśli, gwarantując szeroki wachlarz informacji. Różnią się od pytań zamkniętych, ponieważ nie ograniczają respondentów, wymagają jednak większego zaangażowania od respondenta, wydłużają znacząco czas wywiadu oraz nie są zalecane w przypadku kwestionariuszy do samodzielnego wypełnienia. 

Ile czasu powinien trwać wywiad? 

Określenie odpowiedniego czasu, w jakim uczestnicy wypełnią ankietę, stanowi istotny element efektywnej strategii badawczej. Zbyt długa ankieta (powyżej 15-20 minut) może spowodować zmęczenie respondentów oraz spadek ich zaangażowania w trakcie wypełniania kwestionariusza, co skutkuje wywiadami przerwanymi lub obniżeniem rzetelności pomiaru w jego końcowej fazie. 

Typowy wywiad ilościowy powinien zabierać nie więcej niż 12-15 minut. W przypadku wywiadów internetowych i ankiet do samodzielnego wypełnienia, efektywne pozostają wywiady około 15-minutowe. W przypadku badań telefonicznych realizowanych techniką CATI zaleca się, aby kwestionariusz nie wymagał rozmowy dłuższej niż 10-12 minut. W przypadku niektórych badań, np. badań satysfakcji klienta, średni czas wywiadu jest na ogół jeszcze krótszy i wynosi często około 5-8 minut. Taki przedział czasowy umożliwia uzyskanie precyzyjnych odpowiedzi, minimalizując jednocześnie ryzyko utraty uwagi ze strony respondentów. Podsumowując, wybór najlepszego czasu wypełniania ankiety zależy od zastosowanego rodzaju pytań i stopnia ich skomplikowania, nie od liczby pytań.